Afgelopen zomer werd bij de flora- en vegetatiekartering van Leenderbos en het Keersop-beekdal in Noord-Brabant een aantal zeldzame plantensoorten nieuw voor deze gebieden ontdekt. Vrijwel al deze soorten staan op de Rode Lijst en zijn de laatste decennia (zeer) sterk achteruitgegaan.
In Leenderbos en Keersop-beekdal heeft beheerder Staatsbosbeheer de laatste jaren geïnvesteerd in natuurontwikkeling- en herstel, waaronder het schonen van vennen en het ontgronden van landbouwpercelen. Dergelijke terreinen kunnen leuke verassingen opleveren en zijn voor de veldwerker dan ook altijd weer spannend om te karteren.
Het begon afgelopen zomer in de hooilanden in de randzone van Leenderbos, toen Klein glidkruid (Rode Lijst ‘bedreigd’) en Addertong werd ontdekt. Deze soorten zijn tegenwoordig zeer zeldzaam binnen de beekdalen.
Klein glidkruid is een onopvallend soort van Veldrushooiland en verwante schrale hooilanden. De soort is gevoelig voor ontwatering en vermesting en hierdoor tegenwoordig erg zeldzaam.
Addertong is een kleine varensoort die voornamelijk in de kustgebieden wordt gevonden maar eveneens thuishoort in vochtige (beekdal)hooilanden. De sterke achteruitgang van Addertong in Noord-Brabant, maakt de vondst extra bijzonder.
Ook in droog grasland aan de rand van een beekdal in Leenderbos werd een bijzonderheid ontdekt, de zeldzame Scherpe fijnstraal. Dit is een soort van droge, schrale graslanden, die in het binnenland op veel plekken is verdwenen en daardoor tegenwoordig op de Rode Lijst staat.
Bij de vegetatiekartering van Leenderbos werden ook enkele nieuwe poelen onderzocht die nog niet eerder waren gekarteerd. Hierbij werden nieuwe locaties van Doorschijnend glanswier aangetroffen, een bijzondere waterplant van kwelmilieus. Verder werd in de oeverzone van een van de poelen de in het binnenland zeer zeldzame Rond wintergroen (Rode Lijst) waargenomen. In de heideterreinen in Leenderbos werd de vrij zeldzame Klein warkruid (eveneens Rode Lijst) aangetroffen. Deze soort was wel al bekend van enkele locaties in het gebied, maar werd bij de kartering in 2019 op ruim 100 locaties waargenomen. Dit zijn voor Klein warkruid ongekende aantallen!
Bij de kartering in de heideterrein van Leende zijn tevens enkele zeldzame mossen gevonden. Hiervan is de ontdekking van Heidefranjemos (Rode Lijst) op verschillende locaties een mooi voorbeeld. Heidefranjemos heeft te lijden onder vergrassing in heide en lijkt niet te profiteren van heideherstel (bijv. plaggen), doordat de soort juist oude heidevegetaties met vochtig microklimaat prefereert.
Bij de kartering van Leenderbos werden ook een aantal zure vennen onderzocht. Deze zijn van nature soortenarm en bevatten gewoonlijk weinig bijzondere soorten. Een van deze vennen leverde echter een heel verassende vondst op. Hier werd een populatie Dwergbloem ontdekt. Deze minuscule pionier is net als eerder genoemde soorten in het binnenland zeer sterk achteruitgegaan. Dwergbloem was binnen Noord-Brabant nog maar van een handvol natuurgebieden bekend.
Langs de Keersop werden ook enkele natuurontwikkelingsterreinen van Staatsbosbeheer onderzocht. In de afgegraven landbouwpercelen werd Gevlekte orchis, Klimopwaterranonkel en verschillende vochtige heidesoorten op nieuwe locaties aangetroffen. Tot slot werd bij de kartering in een kwelmoerasje langs de Keersop voor het eerst ook Rode Lijstsoort Galigaan gevonden. Een absoluut hoogtepunt.
Het mag duidelijk zijn dat de herstelmaatregelen in Leenderbos en Keersop-beekdal hebben geleid tot mooie resultaten, met als kers op de taart vier nieuwe Rode Lijstsoorten (Klein glidkruid, Rond wintergroen, Dwergbloem en Galigaan). Het is als ecoloog een voorrecht om dit soort fraaie terreinen te mogen onderzoeken.
